8. Sınıf Mevsimlerin Oluşumu Konu Anlatımı

Bu konu anlatımı, 8. sınıf öğrencilerine mevsimlerin nasıl oluştuğunu anlatır. Mevsimlerin nedenini, dünya ekseninin eğikliği ve yörüngesel hareketi gibi faktörlerle açıklar. Bu ders materyali, öğrencilerin mevsimlerin değişimini anlamalarına yardımcı olur ve doğa olaylarının nasıl gerçekleştiğini kavramalarını sağlar.

Bu konu anlatımında, 8. sınıf öğrencilerinin LGS’ye hazırlık sürecinde önemli bir konu olan “Mevsimlerin Oluşumu” hakkında ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır. Dnzhoca olarak amacım sizlere Mevsimlerin Oluşumu konusunun ayrıntılarını sunmak ve püf noktalarını vermektir. Başlayalım arkadaşlar.

Konu anlatımına geçmeden önce konu anlatımını ayrıntılı incelediğimiz yotube videomuzu izlemek istersen buraya bırakıyor. Kanala abone olmayı bildirimleri açmayı unutma.

Soru Çözümü ve Tekrar:

Soru Çözümü 1:

Soru Çözümü 2:

Hepimizin bildiği gibi 4 mevsim yaşarız. Yaz, Sonbahar, Kış ve İlkbahar. Aşağıda Dünya’nın farklı yerlerinden aynı gün için verilmiş hava tahminlerini incelediğimizde:

Türkiye’nin başkenti Ankara 13 Ocakta 5 ve -5 derece,

Türkiye’de bulunan İzmir 13 ve 1 derece;

Avustralya’nın başkenti Kanberra 27 ve 19 derece,

Brezilya’da bulunan Sao Paulo ise 31 ve 14 derecedir.. Sıcaklık 27 ve 31 dereceleri bulduğu için Kanberra ve São Paulo Yaz mevsimini yaşıyor, Ankara ve İzmir‘de de sıcaklık oldukça düşük olduğu için Kış mevsimi yaşıyor diyebiliriz.

SORU: Peki hepimiz aynı dünyada yaşarken neden farklı konumlar birbirinden farklı mevsimleri yaşıyor?

SORU: Mevsimlerin yaşanmasının sebebi Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı mıdır?

SORU: Dünya Güneş’e yaklaştığında Yaz, uzaklaştığında Kış mevsimi mi yaşarız?

Gelin bunları hep beraber inceleyelim.

DÜNYAMIZI TANIYALIM:

Daha önceki yıllarda öğrendiğimiz gibi Dünya Kuzey ve Güney Yarım Küre‘den oluşmaktadır.

Dünya’yı iki eşit parçaya bölen Ekvator çizgisi gerçekte olmayan hayali bir çizgidir.

Türkiye ise Kuzey Yarım Küre‘de bulunmaktadır.

YENGEÇ DÖNENCESİ Kuzey Yarım Küre’de bulunur.

OĞLAK DÖNENCESİ ise Güney Yarım Küre’de bulunur.

Dünya’yı bir insana benzetirsek TÜRKİYE KUZEY YARIMKÜREDE ve DÜNYA’NIN KALBİNDEDİR.

DÜNYA’NIN HAREKETLERİ:

Dünyamız Güneş Sistemine ait bir gezegen olarak hem kendi ekseni etrafında dönmekte hem de enerji kaynağımız olan Güneş‘in etrafında dolanmaktadır.

1. DÜNYA’NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ
2. DÜNYA’NIN GÜNEŞ ETRAFINDAKİ DOLANMASI

UYARI: Dönme ve dolanma kavramları farklı kavramlardır. Gökcismi (Dünya, Mars, Ay, Venüs vb…) kendi etrafında hareket ediyorsa DÖNME hareketi; başka bir gökcismi veya yıldızın etrafında hareket ediyorsa DOLANMA hareketi yapıyor demektir.

1. DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ:

Dünyamız kendi ekseni etrafında 23,5 derece eğik açı ile saat yönünün tersine doğru döner.

Dünya’nın kendi ekseni etrafında hareketi sonucunda:

• Gece – Gündüz (Günler) oluşur.
• Günlük sıcaklık farkları oluşur.
• Gün içerisinde bir cismin gölge boyu değişir.

Dünya’nın kendi eksenini bir tam tur dönmesi 23 saat 56 dakika yaklaşık olarak 24 saattir.

2- DÜNYA’NIN GÜNEŞ ETRAFINDAKİ DOLANMASI

Dünya’nın Güneş etrafında belirli bir yol(yörünge) izleyerek saat yönünün tersine doğru hareket etmesidir.

Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sonucunda:

• 1 tam tur sonucu 1 Yıl yani 365 gün 6 saat oluşur.
• Mevsimler oluşur.
• Yıllık sıcaklık farkları oluşur.
• Yıl içerisinde aynı saatte ölçülen bir cismin gölge boyunun değişmesine sebep olur.

Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yol – yörünge ELİPS şeklindedir.

DÜNYA’NIN DÖNME VE DOLANMA YÖNLERİ

Dünya’nın Güneş ve kendi ekseni etrafındaki hareketleri SAAT YÖNÜNÜN TERSİNEDİR.

MEVSİMLERİN OLUŞMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?

Mevsimlerin oluşmasının iki temel sebebi vardır.

1. Dünya’nın Eksen Eğikliği
2. Dünya’nın Güneş Etrafındaki Dolanma Hareketi

1. Dünya’nın Eksen Eğikliği

Dolanma düzlemi (Yörünge Düzlemi) ve Ekvator Düzlemi’nin üst üste çakışmaması sonucunda Dünya’nın dönme ekseninin eğik olmasına Dünya’nın eksen eğikliği denir.

Dünya 23 derece 27 dakika (23,5 derece) eksen eğikliğine sahiptir.

Peki Dolanma Düzlemi, Ekvator Düzlemi, Dönme Ekseni ve Yörünge Ekseni nedir? bunları ayrıntılı olarak inceleyelim.

1. Dönme Ekseni:

Dünya’nın kutup noktalarından ve merkezinden geçtiği varsayılan hayali çizgiye dönme ekseni denir.

Bir portakal aldığınızı ve üst ve alt noktalarından çubuğu portakala geçirdiğinizi düşünün.

Çubuk dönme eksenidir. Çubuğun girdiği en üst nokta KUZEY KUTUP NOKTASI, şişin çıktığı en alt nokta ise GÜNEY KUTUP NOKTASIDIR.

2. Ekvator Düzlemi:

Ekvator çizgisinin Dünya üzerinde oluşturduğu düzleme Ekvator Düzlemi denir.

Dünya ekvator düzlemini takip ederek kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar.

3. Dolanma Düzlemi:

Dünya Güneş’in etrafında dolanırken her gezegen gibi belli bir yol izler. Dünya’nın izlediği bu yola yörünge denir. Yörünge’nin Dünya üzerinde oluşturduğu düzleme YÖRÜNGE DÜZLEMİ veya DOLANMA DÜZLEMİ denir.

Dolanma düzlemini daha iyi anlayabilmek için 3 boyutlu model üzerinde inceleyelim.

3 boyutlu bakıldığında beyaz renkli Dünya yörüngesinin Dünya üzerinden geçen bölümü (Pembe renkli) DOLANMA DÜZLEMİDİR.

4. Yörünge Ekseni:

Yörünge düzlemini dik kestiği kabul edilen hayali çizgiye yörünge ekseni denir.

Dolanma düzlemi ve Ekvator düzlemi üst üste çakışmadığı için dönme ekseni de 23,5 derece eğikliği sahip olur. Buna eksen eğikliği denir.

2. GÜNEŞ ETRAFINDA DOLANMA HAREKETİ:

Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi sonucu:

• 1 tam tur sonucu 1 yıl oluşur.
• Yıllık sıcaklık farkları oluşur.
• Mevsimler oluşur.
• Bir cismin öğle vakti ölçülen gölge boyu değişir.

SORU: Eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi mevsimlerin oluşumuna nasıl neden olur?

Yılın aynı gününde Güneş ışınları yarım kürelere farklı açılarla düştüğü için Kuzey ve Güney Yarım Küre birbirinin tam zıttı mevsimler yaşar.

Örneğin 21 Haziranda Dünya’yı bir insana benzetelim. Adı da KAMİL olsun 🙂

Dünya bu konumdayken

KYK Güneş’ten gelen ışınları daha dik açılarla aldığı için YAZ MEVSİMİNİ,

GYK Güneş’ten gelen ışınları daha eğik açılarla aldığı için KIŞ MEVSİMİNİ yaşamaya başlar.

Dünya Güneş etrafındaki hareketine devam ederek tarih 21 ARALIK olduğunda ise bu durumun tam tersi yaşanır.

Dünya bu konumdayken,

KYK Güneş’ten gelen ışınları daha eğik açılarla aldığı için KIŞ MEVSİMİNİ,

GYK Güneş’ten gelen ışınları daha dik açılarla aldığı için YAZ MEVSİMİNİ yaşamaya başlar.

Güneş Işınlarının Geliş Açısı ile Sıcaklık Arasındaki İlişki

Işınların geliş açısı ile sıcaklık değişimi arasındaki ilişkiyi anlamak için bir etkinlik yapalım.

Etkinlikte:

• 3 özdeş el feneri
• 3 özdeş termometre
• İlk sıcaklıkları 20°C olan üç özdeş zemin

El fenerlerini 1, 2 ve 3. konumda görüldüğü gibi tutup ışığın düştüğü yere termometreleri yerleştirelim ve 5 dakika boyunca sıcaklık değişimini gözlemleyelim.

5 dakika sonra

1 konumundaki zeminin sıcaklığı 30 °C arttı zeminin son sıcaklığı 50 °C oldu.

2. konumda zeminin sıcaklığı 20 °C arttı ve zeminin son sıcaklığı 40 °C oldu.

3. konumda zeminin sıcaklığı 10 °C arttı ve zeminin son sıcaklığı 30 °C oldu.

Sonuç olarak ışınlar bir bölgeye dik ve dike yakın açılarla geldiğinde, birim yüzeye düşen ışın miktarı fazla olduğu için sıcaklık daha fazla artar sonucunu çıkartabiliriz.

Sonuç olarak ışınlar bir bölgeye eğik açılarla geldiğinde, birim yüzeye düşen ışın miktarı az olduğu için sıcaklık daha az artar.

Sonuç olarak ışınları dik açıyla alan bölgenin sıcaklığı daha fazla, ışınları eğik açıyla alan bölgenin sıcaklığı daha az artar.

Güneş ışınlarını dik açıyla alan bölge neden daha fazla ısınırken, eğik açıyla alan bölge neden daha az ısınır?

Görselde iki tane el feneri var görüyorsunuz bunlardan bir tanesi dik olarak tutulmuş (I. El Feneri) Diğeri ise eğik olarak tutulmuş (II. El Feneri). İki el feneri de açılmış, aynı enerjiyi veriyor. I. el fenerinin aydınlattığı alan daha az, II. el fenerinin aydınlattığı alan daha fazla.

I. el feneri yani zemine dik olarak tutulan el feneri küçük bir alana odaklandığı için SICAKLIK ARTIŞI DAHA FAZLA GERÇEKLEŞİYOR. Çünkü enerjiyi bir noktaya odaklayabiliyor.

II. el feneri yani zemine eğik olarak tutulan el fenerinin aydınlattığı alan daha geniş olduğu için el fenerinin enerjisi geniş bir alana yayılıyor ve SICAKLIK ARTIŞI DAHA AZ OLUYOR.

Bunu şöyle düşünebilirsiniz;

Elinizde bir ısıtıcı var. Açtığınızda aynı enerjiyi veriyor. Bu ısıtıcıyı küçük bir odayı ısıtmak için açıyorsunuz 10 dakika bekliyorsunuz. Bir de büyük bir tiyatro salonunu ısıtmak için açıyorsunuz ve 10 dakika bekliyorsunuz. 10 dakika sonunda odanızın mı sıcaklığı daha fazla olur yoksa tiyatro salonunun mu?

SORU: Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı mevsimlerin oluşumuna neden olur mu?

SORU: Dünya Güneş’e yaklaştığında YAZ, Güneş’ten uzaklaştığında KIŞ mevsimi mi yaşanır?

Dünya’nın Güneş’e olan yakınlığı veya uzaklığı ile mevsimlerin oluşması arasında bir bağlantı yoktur.

Dünyanın Güneş’e en yakın olduğu konum ve tarihe GÜNBERİ denir. Ocak ayının ilk 5 günü içerisinde gerçekleşir.

Dünya’nın Güneş’e en uzak olduğu konum ve tarihe GÜNÖTE denir. Temmuz ayının ilk 7 günü içerisinde gerçekleşir.

MEVSİMLER VE ÖZELLİKLERİ

Dünya üzerinde 4 mevsim yaşanır. Bunlar YAZ, SONBAHAR, KIŞ ve İLKBAHAR‘dır.

İki yarım küre aynı tarihte birbirinin zıttı mevsimleri yaşar.

21 Haziran, 23 Eylül, 21 Aralık ve 21 Mart mevsimlerin başlangıç tarihleridir. Dünya’nın Güneş karşısındaki konumu ve bu tarihleri kesinlikle bilmeniz gerekir.

21 Haziran tarihinde KYK YAZ mevsimine girerken, GYK KIŞ mevsimine girer.

23 Eylül tarihinde KYK SONBAHAR mevsimine girerken, GYK İLKBAHAR mevsimine girer.

21 Aralık tarihinde KYK KIŞ mevsimine girerken, GYK YAZ mevsimine girer.

21 Mart tarihinde KYK İLKBAHAR mevsimine girerken, GYK SONBAHAR mevsimine girer.

Şimdi bu tarihlerde neler yaşanıyor ayrıntılı olarak inceleyelim.

21 HAZİRAN (Yaz Gün Dönümü – Yaz Solstisti):

ŞEKİLDE DE GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ KAMİL’İN KAFA VE GÖĞÜS BÖLGESİ DAHA FAZLA ISINDIĞI İÇİN KYK YAZ MEVSİMİNİ YAŞAR, KARIN VE AYAK BÖLGESİ DAHA AZ ISINDIĞI İÇİN GYK KIŞ MEVSİMİNİ YAŞAR.

• Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başlangıcıdır.
• Güney Yarım Küre’de kış mevsimi başlangıcıdır.
• Güneş ışınları öğle vakti Yengeç Dönencesi üzerindeki noktalara dik açılarla gelir.
• Güneş ışınları KYK’ye dik ve dike yakın açılarla, Güney Yarım Küre’ye daha eğik açılarla gelir.
• Kuzey Yarım Küre’deki her hangi bir nokta yaşayabileceği en uzun gündüz, en kısa geceyi yaşar.
• Güney Yarım Küre’deki her hangi bir nokta yaşayabileceği en uzun gece, en kısa gündüzü yaşar.
• 21 Haziran’da KYK ulaşabileceği en uzun gündüz süresine ulaştığı için bu tarihten sonra KYK’de gündüz süreleri azalmaya başlar. Aynı şekilde bu tarihte KYK ulaşabileceği en kısa gece süresine ulaştığı için bu tarihten sonra gece süreleri artmaya başlar.

YAZ mevsimi yaşan bir bölgede Gündüz SÜRESİ AZALIR, GECE SÜRESİ ARTAR FAKAT

GÜNDÜZ SÜRESİ > GECE SÜRESİ’nden fazladır.

• 21 Haziran’da GYK ulaşabileceği en uzun gece süresine ulaştığı için bu tarihten sonra GYK’de gece süreleri azalmaya başlar. Aynı şekilde bu tarihte GYK ulaşabileceği en kısa gündüz süresine ulaştığı için bu tarihten sonra gündüz süreleri artmaya başlar.

KIŞ mevsimi yaşan bir bölgede Gündüz SÜRESİ ARTAR, GECE SÜRESİ AZALIR FAKAT

GECE SÜRESİ < GÜNDÜZ SÜRESİ’nden fazladır.

• KYK’de Yengeç dönencesi üzerindeki bir bölgede öğle vakti bir cismin gölge boyu sıfır veya sıfıra yakın olur.

23 EYLÜL (EKİNOKS):

23 Eylül tarihinde Dünya’nın eksen eğikliği etkisi ortadan kalkar ve Güneş ışınları öğle vakti ekvatora dik açılarla düşer.

DİKKAT: Eksen eğikliği ortadan kalkmaz. Dünya’nın ekseni bu tarihte de 23° 27 dakika eğiktir. Fakat eksen eğikliğinin ETKİSİ ortadan kalkar.

• Güneş ışınları ekvatora dik açılarla düşer.
• Kuzey Yarım Küre’de SONBAHAR mevsimi,
• Güney Yarım Küre’de ise İLKBAHAR mevsimi başlar.
• Bu tarihten sonra güneş ışınları Güney Yarım Küre’ye dik açılarla vurmaya başlar. Bu yüzden Güney Yarım Küre’de daha sıcak olan İLKBAHARI yaşar.
• Bu tarihten sonra Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre‘ye’ye eğik açılarla gelmeye başlar. Bu yüzden KYK’de daha soğuk olan SONBAHAR mevsimi yaşanır.
• Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır. Gece gündüzlerin eşit olduğu bu tarihe EKİNOKS adı verilir.
• Ekvator üzerinde bir cismin öğle vakti gölge boyu sıfırdır. Çünkü güneş ışınları bu bölgeye dik ve dike yakın açılarla gelir.
• Bu tarihten sonra Güney Yarım Küre’de gündüzler uzamaya geceler kısalmaya,
• Kuzey Yarım Küre’de ise gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar.

21 ARALIK ( Kış Gün Dönümü – Kış Solstisti):

ŞEKİLDE DE GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ KAMİL’İN SIRT VE POPO BÖLGESİ DAHA FAZLA ISINDIĞI İÇİN GYK YAZ MEVSİMİNİ YAŞAR, SIRT VE KAFA BÖLGESİ DAHA AZ ISINDIĞI İÇİN KYK KIŞ MEVSİMİNİ YAŞAR.

• Kuzey Yarım Küre’de kış mevsimi başlangıcıdır.
• Güney Yarım Küre’de yaz mevsimi başlangıcıdır.
• Güneş ışınları öğle vakti Oğlak Dönencesi üzerindeki noktalara dik açılarla gelir.
• Güneş ışınları GYK’ye dik ve dike yakın açılarla, KYK’ye daha eğik açılarla gelir.
• Güney Yarım Küre’deki her hangi bir nokta yaşayabileceği en uzun gündüz, en kısa geceyi yaşar.
• Kuzey Yarım Küre’deki her hangi bir nokta yaşayabileceği en uzun gece, en kısa gündüzü yaşar.
• 21 Aralık’ta GYK ulaşabileceği en uzun gündüz süresine ulaştığı için bu tarihten sonra GYK’de gündüz süreleri azalmaya başlar. Aynı şekilde bu tarihte GYK ulaşabileceği en kısa gece süresine ulaştığı için bu tarihten sonra gece süreleri artmaya başlar.

KIŞ mevsimi yaşan bir bölgede Gündüz SÜRESİ ARTAR, GECE SÜRESİ AZALIR FAKAT

GECE SÜRESİ > GÜNDÜZ SÜRESİ’nden fazladır.

• 21 Haziran’da KYK ulaşabileceği en uzun gece süresine ulaştığı için bu tarihten sonra KYK’de gece süreleri azalmaya başlar. Aynı şekilde bu tarihte KYK ulaşabileceği en kısa gündüz süresine ulaştığı için bu tarihten sonra gündüz süreleri artmaya başlar.

YAZ mevsimi yaşan bir bölgede Gündüz SÜRESİ AZALIR, GECE SÜRESİ ARTAR FAKAT

GÜNDÜZ SÜRESİ > GECE SÜRESİ’nden fazladır.

• GYK’de Oğlak dönencesi üzerindeki bir bölgede öğle vakti bir cismin gölge boyu sıfır veya sıfıra yakın olur.

21 MART (EKİNOKS):

21 Mart tarihinde Dünya’nın eksen eğikliği etkisi ortadan kalkar ve Güneş ışınları öğle vakti ekvatora dik açılarla düşer.

DİKKAT: Eksen eğikliği ortadan kalkmaz. Dünya’nın ekseni bu tarihte de 23° 27 dakika eğiktir. Fakat eksen eğikliğinin ETKİSİ ortadan kalkar.

• Güneş ışınları ekvatora dik açılarla düşer.
• Kuzey Yarım Küre’de İLKBAHAR mevsimi,
• Güney Yarım Küre’de ise SONBAHAR mevsimi başlar.
• Bu tarihten sonra güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye dik açılarla vurmaya başlar. Bu yüzden Kuzey Yarım Küre’de daha sıcak olan İLKBAHARI yaşar.
• Bu tarihten sonra Güneş ışınları Güney Yarım Küre‘ye’ye eğik açılarla gelmeye başlar. Bu yüzden GYK’de daha soğuk olan SONBAHAR mevsimi yaşanır.
• Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır. Gece gündüzlerin eşit olduğu bu tarihe EKİNOKS adı verilir.
• Ekvator üzerinde bir cismin öğle vakti gölge boyu sıfırdır. Çünkü güneş ışınları bu bölgeye dik ve dike yakın açılarla gelir.
• Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler uzamaya geceler kısalmaya,
• Güney Yarım Küre’de ise gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar.

Dünya Üzerindeki Bölgelerin Gölge Boyu Değişimleri ve Gölge Boyu Grafikleri

Dünya üzerindeki gölge boyu değişimlerine geçmeden önce ışınların geliş açısı ile gölge boyu arasındaki ilişkiyi anlamamız gerekiyor. Bunun için aşağıdaki etkinliği yapalım.

Bunun için karanlık veya loş ortam, bir kalem, bir el fenerine ihtiyacımız var.

El fenerini ilk olarak zemine dik yani 90°’lik açı ile tutacağız. Daha sonra el fenerini eğmeye başlayacağız ve kalemin gölge boyu değişimini gözlemleyeceğiz.

Deney’de de görüldüğü gibi el feneri eğilmeye başladığında el fenerinden çıkan ışınların geliş açısı azalıyor ve eğikleşiyor. El fenerinden çıkan ışınlar dik açılarla geldiğinde gölge boyu az, eğik açılarla geldiğinde gölge boyu daha fazla oluyor.

Sonuç olarak:

Bir bölgeye gelen Güneş ışınları dik açılarla geliyorsa gölge boyu KÜÇÜK olur.

Bir bölgeye gelen Güneş ışınları eğik açılarla geliyorsa gölge boyu BÜYÜK olur.

Dünya Üzerindeki Bölgelerin Gölge Boyları Değişimi:

Bu değişimi anlamak için öncelikle Dünya üzerindeki hangi bölgeler Güneş ışınları dik açılarla alabilir. Hangi bölgeler alamaz bunu kavramamız lazım. Aşağıdaki şekli inceleyelim.

YENGEÇ DÖNENCESİ üzerindeki bölgeler Güneş ışınlarını 21 Haziran tarihinde öğle vakti yılda bir defa dik açılarla alır. Bu tarihte gölge boyu SIFIR olur.

OĞLAK DÖNENCESİ üzerindeki bölgeler Güneş ışınlarını 21 Aralık tarihinde öğle vakti yılda bir defa dik açılarla alır. Bu tarihte gölge boyu SIFIR olur.

EKVATOR üzerindeki bölgeler Güneş ışınlarını 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde öğle vakti yılda iki defa dik açılarla alır. Bu tarihlerde gölge boyu SIFIR olur.

Fakat KUTUP NOTASI İLE DÖNENCE ARASINDA BULUNAN NOKTALAR:

GÜNEŞ IŞINLARINI HİÇBİR ZAMAN DİK AÇILARLA ALMAZ. Bu yüzden bu bölgelerde yıl içerisinde hiçbir zaman GÖLGE BOYU SIFIR OLMAZ.

21 HAZİRAN Tarihinde Gölge Boyları:

21 Haziran tarihinde Dünya üzerindeki E, L ve F noktalarında bulunan özdeş çubukların gölge boylarını büyükten küçüğe sıralayalım.

Öğle vakti Güneş ışınları dik açıyla alan bölge E bölgesidir ve burada gölge boyu sıfır ve sıfıra yakın olacaktır. Yani en küçük gölge boyu E bölgesinde olacaktır.

E noktasından GÜNEYE yani aşağıya doğru (F noktasına doğru) indikçe gölge boyu artar.

Gölge boylarının büyükten küçüğe sıralaması:

F > L > E

Fakat Kutup Noktası ile Dönence arasında bulunan D ile Z noktalarında gölge boyu yıl içerisinde hiçbir zaman sıfır olmaz.

21 Haziran Gölge Boyu Grafiği:

21 Haziran’da Yengeç Dönencesi üzerinde bir konumda gölge boyu 21 Haziran tarihinde sıfırlanır. En az gölge boyu 21 Haziran tarihinde oluşur. En fazla gölge boyu 21 Aralık tarihinde oluşur.

21 Haziran’da Yengeç Dönencesi ile Kuzey Kutup Noktası arasında bulunan bir noktanın gölge boyu hiçbir zaman sıfırlanmaz. En az gölge boyu 21 Haziran tarihinde oluşur. En fazla gölge boyu 21 Aralık tarihinde oluşur.

21 ARALIK Tarihinde Gölge Boyları:

21 Aralık tarihinde Dünya üzerindeki K, L ve M noktalarında bulunan özdeş çubukların gölge boylarını büyükten küçüğe sıralayalım.

Öğle vakti Güneş ışınları dik açıyla alan bölge M bölgesidir ve burada gölge boyu sıfır ve sıfıra yakın olacaktır. Yani en küçük gölge boyu M bölgesinde olacaktır.

Gölge boylarının büyükten küçüğe sıralaması:

K > L > M

21 Aralık Gölge Boyu Grafiği:

21 Aralık’ta Yengeç Dönencesi üzerinde bir konumda gölge boyu 21 Aralık tarihinde sıfırlanır. En az gölge boyu 21 Aralık tarihinde oluşur.

21 Haziran’da en fazla gölge boyuna sahip olur.

21 Aralık’ta Oğlak Dönencesi ile Güney Kutup Noktası arasında bulunan bir noktanın gölge boyu hiçbir zaman sıfırlanmaz. 21 Aralık’ta gölge boyu en azdır. 21 Haziran’da gölge boyu en fazladır.

Ekinoks Tarihlerinde (21 Mart – 23 Eylül) Gölge Boyu

21 Mart veya 23 Eylül tarihlerinde Dünya üzerindeki D, N ve Z noktalarında bulunan özdeş çubukların gölge boylarını inceleyelim.

N bölgesi Güneş ışınlarını öğle vakti dik açılarla alacağı için bu bölgede GÖLGE BOYU SIFIR OLUR.

N noktasından KUZEYE (YUKARI) veya GÜNEYE (AŞAĞI) gittikçe gölge boyu ARTAR.

Ekinoks Tarihlerinde (21 Mart – 23 Eylül) Gölge Boyu Grafiği

Ekinoks tarihlerinde Ekvator üzerinde bir konumda gölge boyu 21 Mart ve 23 Eylül’de sıfırlanır.

GECE GÜNDÜZ SÜRESİ:

Dünya üzerinde gece gündüz süresi değişimlerini anlamak için aşağıda verdiğim püf noktaları bir yere not edin. Çok işimize yarayacak.

1) Bir yerde YAZ ve İLKBAHAR YAŞANIYORSA

GÜNDÜZ SÜRESİ > GECE SÜRESİ

Bir yerde KIŞ ve SONBAHAR YAŞANIYORSA

GÜNDÜZ SÜRESİ < GECE SÜRESİ

2) Bir tarihte her iki yarım kürede de birbirinin zıttı durumlar yaşanır.

21 Haziran’da KYK’de bir noktada en uzun gündüz, en kısa gece yaşanıyorsa

GYK’de bir noktada en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır.

3) EKİNOKS tarihleri DENGE NOKTALARIDIR. Uzayan/Kısalan gece veya gündüzden sonra gelinen denge noktasıdır.

4) Bir bölge yaşayabileceği en uzun gündüz en kısa gece yaşadıysa yani YAZ MEVSİMİNE GİRİYORSA artık o günden sonra GÜNDÜZLER KISALMAYA, GECELER UZAMAYA BAŞLAR. Çünkü daha uzun bir gündüz daha kısa bir gece yaşayamaz. En uzun gündüzü, en kısa geceyi yaşanmış zaten. GÜNDÜZLERİN KISALMASI GECELERİN UZAMASI KIŞ MEVSİMİNİN BAŞLAYACAĞI TARİHE KADAR DEVAM EDER.

(21 Haziran) EN UZUN GÜNDÜZ, EN KISA GECEDEN, (21 Aralık) EN KISA GÜNDÜZ EN UZUN GECEYE ulaşana kadar günler kısalır, geceler uzar.

Örneğin KYK için inceleyelim:

Bir bölge en uzun gece en kısa gündüzü yaşadıysa yani KIŞ MEVSİMİNE GİRİYORSA artık o günden sonra GECELER KISALMAYA, GÜNDÜZLER UZAMAYA BAŞLAR. Çünkü daha uzun bir gece daha kısa bir gündüz yaşayamaz. En uzun gece en kısa gündüz yaşanmış zaten. GÜNDÜZLERİN UZAMASI, GECELERİN KISALMASI YAZ MEVSİMİNİN BAŞLAYACAĞI TARİHE KADAR DEVAM EDER.

(21 Aralık) EN KISA GÜNDÜZ EN UZUN GECEDEN (21 Haziran) EN UZUN GÜNDÜZ EN KISA GECEYE ulaşana kadar günler uzar geceler kısalır.

Örneğin KYK için inceleyelim:

Mevsim Başlangıç Tarihlerinde Dünya Üzerindeki Konumlardaki GECE GÜNDÜZ Süreleri

21 HAZİRAN

21 Haziran’da Kuzey Kutup Noktasında 24 saat gündüz yaşanır.

21 Haziran tarihinde

Kuzey Kutbuna doğru gidildikçe gündüz süresi uzar gece süresi kısalır.

Güney Kutbuna doğru gidildikçe gece süresi artar, gündüz süresi kısalır.

Örneğin:

21 Haziran tarihinde A, B, C, D ve E noktalarındaki gündüz ve gece sürelerini büyükten küçüğe doğru sıralayalım.

En kuzeyde olan A noktası en uzun GÜNDÜZ en kısa GECE yaşarken aşağıya yani GÜNEYE indikçe

Gündüz süresi AZALIR.

Gece süresi ARTAR.

21 ARALIK

21 Aralık’ta Güney Kutup Noktasında 24 saat gündüz yaşanır.

21 Aralık tarihinde

Kuzey Kutbuna doğru gidildikçe gündüz süresi azalır gece süresi artar.

Güney Kutbuna doğru gidildikçe gece süresi azalır, gündüz süresi artar.

Örneğin:

21 Aralık tarihinde A, B, C, D ve E noktalarındaki gündüz ve gece sürelerini büyükten küçüğe doğru sıralayalım.

En Güney’de olan E noktası en uzun GÜNDÜZ en kısa GECE yaşarken yukarıya yani KUZEYE çıktıkça

Gündüz süresi AZALIR.

Gece süresi ARTAR.

21 MART ve 23 EYLÜL (EKİNOKS)

Ekinoks tarihinde Dünya genelinde gece gündüz eşitliği yaşanır.

Konu anlatımını bitirdin tebrik ederim. Şimdi çalışma kağıtlarını ardından testleri çözmeye başlayabilirsin.

Mevsimlerin Oluşumu Çalışma Kağıtları

Mevsimlerin Oluşumu Testler

Yorum yazıp fikirlerini bize iletirsen çok sevinirim. 🙂 Başarılar.