8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Konu Anlatımı, öğrencilere iklim ve hava hareketleri konularını detaylı bir şekilde anlatan bir kaynaktır. Bu konu anlatımı, 8. sınıf öğrencilerinin iklimin oluşumu, hava basınçları, rüzgarlar, yağışlar ve iklim tipleri gibi temel kavramları anlamalarına yardımcı olur. Öğrenciler, bu kaynak sayesinde iklim ve hava hareketleri ile ilgili temel bilgileri öğrenerek konuya hakim olabilirler.
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Konu Anlatımı, öğrencilere iklim ve hava hareketleri konularını detaylı bir şekilde anlatan bir kaynaktır. Bu konu anlatımı, 8. sınıf öğrencilerinin iklimin oluşumu, hava basınçları, rüzgarlar, yağışlar ve iklim tipleri gibi temel kavramları anlamalarına yardımcı olur. Öğrenciler, bu kaynak sayesinde iklim ve hava hareketleri ile ilgili temel bilgileri öğrenerek konuya hakim olabilirler.Ayrıca, bu konu anlatımı öğrencilere iklimin oluşum sürecinde etkili olan faktörleri de açıklar.
Sonuç olarak, bu konu anlatımı öğrencilere iklim ve hava hareketleri konularını anlamaları için kapsamlı bir kaynak sunar. Öğrenciler, temel kavramları öğrenerek konuya hakim olabilir ve iklimin nasıl oluştuğunu, hava hareketlerinin nasıl gerçekleştiğini detaylı bir şekilde öğrenebilirler.
Bu konu anlatımının videosunu youtube kanalından da izleyebilirsiniz:
Konu Tekrarı ve Soru Çözümü Videosu:
Bu bölümü altı temel başlık altında inceleyeceğiz. Bunlar:
- Atmosferin Yapısı
- Hava Olayları ve İklimin Özellikleri
- Hava Olayları ve İklimin Farkları – Benzerlikleri
- Hava Olaylarını Etkileyen Değişkenler (Sıcaklık, Nem, Basınç, Rüzgar)
- Küresel İklim Değişikliği
1. Atmosferin Yapısı
Daha önceki yıllarda Dünya’nın katmanlardan oluştuğunu öğrenmiştik.
Dünyanın Katmanları:
- Atmosfer (Hava Katmanı)
- Hidrosfer (Su Katmanı)
- Yer Katmanı

Atmosfer( Hava Katmanı), Dünyamızı dıştan sararak bir tabaka oluşturur. Canlıların yaşaması için gazlar bulunduran atmosferde meydana gelen değişimler ise hava olaylarını oluşturur.
Hava olaylarına geçmeden önce atmosferimizin içerisinde hangi gazlar var inceleyelim:

- Atmosferimizde en çok %78 ile en çok bulunan gaz Azot (N)‘tur.
- Daha sonra %21 ile yaşam için temel solunum kaynağı olan Oksijen (O2) bulunur.
- İnsan faaliyetleri veya doğa olayları sebebi ile zamanla oranları değişebilen %1 oranında bulunan gazlar ise su buharı, argon, karbondioksit, neon, helyum, metan, kripton, hidrojen, ozon ve ksenon gibi elementlerdir.
2. Hava Olayları ve İklimin Özellikleri
a. Hava Olaylarının Özellikleri
Belirli bir bölgede kısa süre geçerli olan atmosfer değişimlerine Hava Olayları denir.

1. Hava durumu sembollerle gösterilir.

Genellikle hava durumu ifade edilirken Güneşli, Yağmurlu, Gök Gürültülü Sağanak Yağışlı, Sağanak Yağışlı, Parçalı Bulutlu, Kar Yağışlı, Bulutlu gibi ifadeler kullanılır.
2. Hava durumu TAHMİNİ olarak belirlenir. KESİN DEĞİLDİR.

Örneğin İstanbul’da belirtilen günde yağmur yağacağı söylenmiş. Bu hava olayının gerçekleşmesi muhtemeldir fakat KESİN değildir.
3. Hava Durumu DAR veya KÜÇÜK BİR ALAN için belirlenir.

Şekilde İzmir iline ait Alsancak ve Aliağa’nın hava durumları verilmiştir. Aliağa ve Alsancak’ta birbirinden farklı hava olayları gerçekleşmektedir.
4) Hava durumu DEĞİŞKENDİR. Saatlik olarak değişkenlik gösterebilir.

Şekilde bir bölgedeki hava sıcaklığının bir gün içerisindeki değişimi gösterilmiştir. Gün içerisinde öğle saatlerinde sıcaklık yüksekken geceye doğru sıcaklığın düştüğü görülmektedir.
Bir bölgede aynı gün içerisinde farklı hava olayları gerçekleşebilir.
5. Hava olayları ile ilgilenen bilim dalına METEOROLOJİ, Hava durumu ile ilgilenen bilim insanına ise METEOROLOG denir.

Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim: (bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.)
Soru 1: Hava durumu günlük ve saatlik olarak değişkenlik gösterebilir.
Soru 2: Hava durumu verileri tahmini olarak belirlenir.
Soru 3: Atmosferimizde en çok bulunan gaz oksijendir.
Soru 4: Hava durumu ile ilgilenen bilim dalı meteorolog, hava durumu ile ilgilenen bilim insanına meteoroloji denir.
Soru 5: “Yarın İstanbul’da kar yağışı bekleniyor.” ifadesi hava olayları ile ilgili bir ifadedir.
b. İklimin Özellikleri
Geniş bir bölgede (Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi…vb) uzun yıllar boyunca (30 – 35 yıl) gözlemlenen hava olaylarının ortalamasına İKLİM denir.
1. İklim GENİŞ BİR BÖLGEYİ kapsar. (Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi)

2. İklim Hava olaylarına ait bilgileri kullanır.
3. Hava olayları bilgilerini 30 – 35 yıllık geniş bir zamanda inceleyerek o bölgenin hava olaylarının ORTALAMASINI olarak GENELLEMELER yapar.

Örneğin Karadeniz Bölgesini inceleyen iklim bilimciler Karadeniz bölgesindeki hava olaylarını inceler ve her mevsim yağış aldığını tespit ettikten sonra, Karadeniz İklimi; her mevsim yağış alır genellemesine ulaşmışlardır.
Türkiye’de Görülen İklim Çeşitleri:
Sosyal Bilimleri dersinden de hatırlayacağımız üzere Dünya’da sıcak veya soğuk geçen birçok iklim çeşidi vardır.
Türkiye’de görülen iklimler:
1. Akdeniz İklimi
2. Karadeniz İklimi
3. Karasal İklim
Bu iklim çeşitlerinin nerelerde görüldüğünü, özelliklerini ve bitki örtülerini inceleyelim.
1. Akdeniz İklimi
Özelliği: Kışları yağışlı ve ılık, yazları ise sıcak ve kuraktır. Yani kış mevsiminde yağış alır ve eksi derecelere düşmez. Yaz mevsiminde ise yağış azalır ve sıcaklık artar.
Doğal Bitki Örtüsü: Boyu 1 – 2 metre olan kısa ağaçlardır. Diğer adı makidir. Zeytinlikler, Dağ Çileği, Zakkum, Böğürtlen gibi kısa ağaçlardır.
Görüldüğü Yerler: Akdeniz ve Ege Bölgesinin kıyıya yakın yerlerinde görülür.
2. Karadeniz İklimi
Özelliği: Her mevsim yağış alabilen, yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkının az olduğu iklim türüdür.
Doğal Bitki Örtüsü: Çok yağış aldığı için doğal bitki örtüsü ormanlardır.
Görüldüğü Yerler: Karadeniz Bölgesinin kıyı kesimlerinde görülür.
3. Karasal İklim
Özelliği: Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise kurak geçen iklim türüdür. Yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı fazladır.
Doğal bitki örtüsü: Bozkırlardır. Diğer adı steptir. birkaç santimetre yüksekliğindeki otlardan, soğanlı ve yumrulu bitkilere kadar değişen bitki türlerini kapsar.Bu iklimin olduğu yerlerde genellikle buğday tarımı yapılır.
Görüldüğü Yerler: İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Ege bölgelerinde görülmektedir.
Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: İklim hava durumu verilerini kullanarak genellemeler yapar.
Soru 2: İklimler kısa süre içerisinde değişkenlik gösterebilir.
Soru 3: “Akdeniz bölgesi yazları kurak ve sıcak, kışları ise yağışlı ve ılıktır.” ifadesi iklim hakkında bilgi verir.
Soru 4: İklim ile ilgilenen bilim dalı meteoroloji, iklim ile ilgilenen bilim insanına meteorolog denir.
3. Hava Olayları ve İklim Arasındaki Farklar – Benzerlikler
a. Hava Olayları ve İklim Arasındaki Farklar
Hava Olayları | İklim |
---|---|
Belirli ve dar bir alanda geçerli. (ilçe, köy, mahalle…) | Geniş bir alanda geçerli. (Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi) |
Kısa sürelidir. (Saatlik, günlük, haftalık) | Hava Olaylarının 35- 40 yıllık ortalamasıdır. |
Tahminidir. | Bir bölgedeki hava olaylarının ortalamasının genellemesidir. Daha kesin sonuçlardır. |
Bilim Dalı: Meteoroloji | Bilim Dalı: İklim Bilimi (Klimatoloji) |
Bilim İnsanı: Meteorolog | Bilim İnsanı: İklim Bilimci (Klimatolog) |
b. Hava Olayları ve İklim Arasındaki Benzerlikler
1 – İkisi de bir bilim dalıdır. |
2- Sayısal verilerden yararlanır. |
3- Atmosfer ile ilgilidir. |
4- Sıcaklık, Nem, Basınç farkları ve Rüzgardan etkilenir. |
5- İnsan yaşamına etki eder. |
6- Bitki örtüsünün çeşidini belirler. |
4. Hava Olaylarını Etkileyen Değişkenler
Hava olaylarını etkileyen 4 temel değişken vardır.
- Sıcaklık
- Nem (Havadaki Su Buharı)
- Basınç (Yüksek Basınç – Alçak Basınç)
- Rüzgar
1. Sıcaklık:
Bir maddenin, ortamın veya sistemin içerisinde bulunan atom veya moleküllerin ortalama hareket(kinetik) enerjisidir.
Termometre ile ölçülür.
Birimi,
- Santigraf(Celsius) °C,
- Fahrenheit °F,
- Kelvin °K
olabilir.

2. Nem:
Yeryüzündeki su kütlesinden buharlaşan ve atmosferde bulunan su buharına nem adı verilir.

Nem Higrometre veya Psikometre adı verilen aletlerle ölçülür.

3. Basınç:
Atmosferimizde bulunan gazların ağırlıklarından dolayı yaptığı etkiye basınç denir.

Basınç, Alçak Basınç ve Yüksek Basınç olmak üzere ikiye ayrılır.

Basınç çeşitlerine geçmeden önce mutlaka bilmeniz gerekenler:
1- Yaşadığımız ayak bastığımız bölge Yeryüzü, bulutların ve atmosfer katmanlarının olduğu bölüm Gökyüzü’dür.

2- Isınan hava moleküllerinin yoğunluğu azalır ve yukarı(Gökyüzüne) doğru hareket eder. Soğuyan hava moleküllerinin yoğunluğu artar ve aşağıya (Yeryüzüne) doğru hareket eder.

A. Alçak Basınç:

***Isınan hava yükseldiği için yeryüzünde az miktarda gaz kalır.
Hava moleküllerinin yoğunluğunun düşük olduğu bir bölgede meydana gelir. Yeryüzündeki gaz miktarı adı gibi alçaktır veya azdır.
- Yeryüzündeki GAZ MİKTARI ALÇAKTIR(AZDIR).
- HAVA YÜKSELEREK GÖKYÜZÜNE DOĞRU HAREKET ETMİŞTİR. YANİ YÜKSELİCİ HAVA HAREKETİ VARDIR. (Isınan hava yükselir)
- HAVA SICAKLIĞI YÜKSEKTİR.
- HAVA BULUTLULUĞU YÜKSEKTİR. (Yükselen hava soğuyarak yukarı doğru çıkarak bulutları oluşturur.)
- HAVADAKİ NEM YÜKSEKTİR.
- YAĞIŞ OLASILIĞI YÜKSEKTİR.
- BU BÖLGE YÜKSEK BASINÇ ALANLARINDAN HAVA AKIMI (RÜZGAR) ALIR.
UYARI: Alçak Basınç Alanının bütün özellikleri YÜKSEKTİR. Sadece ismiyle aynı olan özelliği (Alçak olan) yeryüzünde bulunan gaz miktarıdır.
Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: Alçak basınç alanında hava sıcaklığı yüksektir.
Soru 2: Alçak basınç bölgesinde gaz yoğunluğu fazladır.
Soru 3: Alçak basınç bölgesinde bulutluluk ve nem fazla olduğu için yağış ihtimali de fazladır.
Soru 4: Alçak basınç altında bulunan bir bölge her zaman alçak basınç etkisi altında kalır.
Soru 5: Alçak basınç bölgesi rüzgar alır.
B. Yüksek Basınç:

*** Soğuyan hava yeryüzüne indiği için aşağıdaki (Yeryüzündeki) gaz yoğunluğu artar.
Hava moleküllerinin yoğunluğunun yüksek olduğu bir bölgede meydana gelir. Yeryüzündeki gaz miktarı adı gibi yüksektir.
- Yeryüzündeki GAZ MİKTARI YÜKSEKTİR.
- ALÇALI HAVA HAREKETİ VARDIR. SOĞUYAN HAVA YERYÜZÜNE İNMİŞTİR. BU YÜZDEN HAVA YERYÜZÜNDE DAHA YOĞUNDUR.
- HAVA SICAKLIĞI ALÇAKTIR(DÜŞÜKTÜR).
- HAVA BULUTLULUĞU ALÇAKTIR(AZDIR).
- HAVA AÇIKTIR.
- HAVADAKİ NEM ALÇAKTIR. (AZDIR – YAĞMUR OLASILIĞI AZDIR/ALÇAKTIR).
- BU BÖLGEDEN ALÇAK BASINÇ ALANINA DOĞRU HAVA HAREKET EDER.
- RÜZGAR YÜKSEK BASINÇ ALANINDAN ALÇAK BASINÇ ALANINA DOĞRU HAREKET EDER.
UYARI: Yüksek Basınç Alanının bütün özellikleri ALÇAKTIR. Sadece ismiyle aynı olan özelliği (Yüksek olan) yeryüzünde bulunan gaz miktarıdır.

Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: Yüksek basınç bölgesinde yeryüzündeki gaz yoğunluğu fazladır.
Soru 2: Yüksek basınç bölgesinde sıcaklık düşüktür.
Soru 3: Alçak basınç bölgesinde yağış oluşma ihtimali yüksek basınç bölgesinden daha fazladır.
Soru 4: Alçak basınç bölgesindeki gaz yoğunluğu yüksek basınç bölgesinden daha yüksektir.
Soru 5: Yüksek basınç bölgesi rüzgar alır.
4. Rüzgar:
Yüksek basınç alanından Alçak basınç alanına doğru hareket eden hava akımına rüzgar adı verilir.

Rüzgar’ın Özellikleri:
- Gaz yoğunluğunun yüksek olduğu YÜKSEK BASINÇ alanından gaz yoğunluğunun az olduğu ALÇAK BASINÇ ALANINA doğru rüzgar oluşur.
- Soğuk bir bölgeden(Yüksek Basınç) sıcak bir bölgeye(Alçak Basınç) doğru oluşur.
- İki bölge arasındaki basınç farkı ne kadar büyük ise rüzgarın hızı da o kadar fazladır.
- İki bölge arasındaki sıcaklık farkı ne kadar büyükse rüzgarın hızı da o kadar fazladır.
- Rüzgar anemometre denilen bir alet ile ölçülür. Anemometre, rüzgarın bir pervaneyi döndürme hızından yararlanarak rüzgar hızını gösteren basit ölçü aletidir. Anemometrenin Türkçe karşılığı yel ölçerdir.
Rüzgar Çeşitleri:
Yel: Hızı 1 km/sa ile 5 km/sa arası değişen rüzgar çeşididir.
Meltem: Hızı 6 km/sa ile 50 km/sa arası değişen rüzgar çeşididir.
Fırtına: Hızı 51 km/sa ile 117 km/sa arası değişen rüzgar çeşididir.
Kasırga (Tayfun): Hızı 118 km/sa ve üzerinde olan rüzgar çeşididir.
Hortum: Dar bir alanda sıcak hava ile soğuk havanın aniden yer değiştirmesi ile oluşan rüzgar çeşididir. Dönerek ilerleyen bu hava akımı etrafındaki her şeyi içine çekmeye çalışır.
Uyarı: Hızları farklı olan rüzgarların çevreye etkileri de farklıdır. Rüzgarların çevreye etkileri Beaufort (Bifort) Ölçeği ile saptanır.
Aşağıda meteoroloji genel müdürlüğünün sitesinden alınan Beaufort (Bifort) Ölçeği vardır.

kaynak: https://mgm.gov.tr/FILES/genel/sss/beaufort.pdf
Alçak ve Yüksek basınç alanlarına yaşamımızdan örnek verelim.
Sınıfınızı veya çalışma alanınızı uzun süre havalandırmadan orada yaşarsanız sürekli soluk alıp verdiğiniz için oradaki gaz oranını yükseltmiş olursunuz. Dışarıdan bir arkadaşınız veya aile üyelerinden birileri odaya girdiğinde muhtemelen odanın kötü koktuğunu, nefes alamadığını ve o ortamın havalandırılması gerektiğini söyleyecektir.
Siz odanızı havalandırdığınızda eğer pencerenizdeki perde dışarı doğru hareket ediyorsa

Odanız YÜKSEK BASINÇ BÖLGESİ
Dışarısı ALÇAK BASINÇ BÖLGESİ‘dir.
Eğer ki pencerenizdeki perde odanızın içine doğru hareket ediyorsa

Odanız – ALÇAK BASINÇ BÖLGESİ
Dışarısı – YÜKSEK BASINÇ BÖLGESİ‘dir.
UYARI: Rüzgarın geldiği yön YÜKSEK BASINÇ BÖLGESİ‘dir. Rüzgarı alan yer ise ALÇAK BASINÇ BÖLGESİ‘dir.
Denizler geç ısınır geç soğur. Karalar hızlı ısınır hızlı soğur. Gündüzleri karalar hızlı ısındığı için denizlere göre daha sıcak olur. Geceleri ise denizler akşama doğru ısındığı için karalara göre daha sıcak olur. Deniz ve kara arasındaki bu sıcaklık farkı deniz ve kara meltemlerinin(rüzgarlarının) oluşmasına sebep olur.
Buna hayatımızdan örnek verecek olursak:
Denize gittiğinizde gündüzleri kum çok sıcak olur ve çıplak ayakla kumda yürümekte zorlanırsınız. Fakat denize girdiğinizde serinlersiniz. Aynı zamanda akşam saatlerine doğru Güneş batmaya yakın kum hemen soğur. Fakat denize girilecek en güzel saatler akşam saatleridir. Çünkü deniz daha yeni ısınmıştır.
Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: Rüzgar soğuk bölgeden sıcak bölgeye doğru hareket eder..
Soru 2: Sıcaklık farkının çok yüksek olduğu iki bölge arasında daha şiddetli rüzgarlar oluşur.
Soru 3: Rüzgarlarının oluşmasının temel sebebi sıcaklık farkıdır.
Soru 4: Hızı 118 km/sa ve üzerinde olan rüzgar çeşidine fırtına denir.
Soru 5: İki bölge arasındaki basınç farkı ne kadar fazlaysa rüzgar şiddeti o kadar azdır.
Deniz Meltemi:
Gündüzleri karalar hızlı ısındığı için kara üzerindeki hava yoğunluğu azalarak yukarı(Gökyüzüne) doğru hareket eder. Bu yüzden kara üzerinde ALÇAK BASINÇ ALANI oluşur.
Denizler geç ısındığı için karaya göre daha soğuktur. Deniz üzerindeki hava yoğunluğu karadan daha fazla olur. Bu yüzden denizlerde de YÜKSEK BASINÇ ALANI oluşur.

Gündüzleri bu sebeple denizden karaya doğru bir esinti olur. Bu esintiye DENİZ MELTEMİ denir.

Kara Meltemi:
Denizler geç ısındığı için akşam saatlerinde karaya göre daha sıcak olur. Bu yüzden deniz üzerindeki hava yükselici hareket yaparak ALÇAK BASINÇ ALANI oluşturur.
Karalar Güneş battıktan sonra denize göre daha hızlı soğur. Kara üzerindeki hava alçalıcı hareket yaparak YÜKSEK BASINÇ ALANI oluşturur.

Geceleri veya Güneş battıktan sonra bu sebeple karadan denize doğru bir esinti olur. Bu esintiye KARA MELTEMİ denir.

Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: Deniz meltemleri denizden karaya doğru gündüzleri oluşur.
Soru 2: Meltemlerin oluşmasının temel sebebi karaların yavaş ısınıp hızlı soğuması, denizlerin hızlı ısınıp yavaş soğumasıdır.
Soru 3: Denizler ısınmadığı için kara meltemi oluşur.
Soru 4: Kara meltemleri geceleri karadan denize doğru yatay yönlü hareket sonucu oluşur.
Yağış Çeşitleri:
Atmosferde veya yeryüzünde bulunan su buharının yoğuşarak sıvı veya katı halde yeryüzüne inmesi olayına yağış denir.

Yağışlar oluştuğu yere göre ikiye ayrılır.
Eğer Atmosferde oluşuyorsa: Yağmur, Dolu ve Kar
Eğer Yeryüzünde oluşuyorsa: Kırağılaşma, Çiy ve Sis
Yağmur: Atmosferdeki su buharının(gaz) yoğunlaşarak/yoğuşarak yeniden sıvı hale gelerek yeryüzüne düşmesidir.
Dolu: Atmosferdeki su buharı aşırı soğuma nedeniyle aniden yoğunlaşır ardından donar. Bu yağış şekline dolu denir.
Yağmur yağarken, yağmur damlaları atmosferde soğuk hava tabakasıyla karşılaşırsa donarak buz hale gelir dolu olarak yeryüzüne iner.
Dolunun anahtar kelimeleri: Atmosfer ve aniden donmadır.
Kar: Atmosferdeki su buharının daha soğuk şartlarda yoğunlaşarak buz kristallerine dönüşür ve yeryüzüne iner.
Kar anahtar kelimeleri: Atmosfer ve buz kristalleridir.
UYARI: Dolu ve Kar yağış çeşitlerini birbirine karıştırmayın. Kar yağışında su buharı buz kristallerine döner. Doluda ise su buharı yoğunlaşır ve aniden donar buz oluşur.
Kırağılaşma: Yeryüzüne yakın yerlerde bulunan su buharı eksi derecelerde yoğuşmadan (sıvı hale geçmeden) direk buz kristallerine (katı hale dönüşmesine) geçmesine denir.


Çiy: Yeryüzüne yakın yerlerde bulunan su buharı soğuk nesnelere çarparak yoğunlaşır ve su damlacıklarına yani sıvıya dönüşür. Bu olaya çiy oluşumu denir.


UYARI: Kırağı sıfırın altındaki eksi derecelerde oluşur. Çiy ise sıfırın üstündeki artı derecelerde oluşur.
Kışın sınıfa girdiğinizde camların aşağıdaki gibi olduğunu gözlemlersiniz veya yazın buzdolabından suyu çıkarttıktan sonra bir süre sonra üzerinde su damlacıkları oluştuğunu gözlemlersiniz. Bu olaylar da çiy oluşumuna örnektir.


Sis: Hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelir. Görüşü fazla düşürmeyen hafif sise pus denir.


Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi atmosferde oluşan yağış çeşitlerinden değildir?
Soru 2: Aşağıdakilerin hangisi yağışların oluşmasına sebep olan gazdır?
Soru 3: “Su damlacıklarının atmosferde aniden donarak yere buz parçaları olarak düşer.” Verilen ifadedeki yağış türü aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 4: “Atmosferdeki su buharının daha soğuk şartlarda yoğunlaşarak buz kristallerine dönüşür ve yeryüzüne iner.” Verilen ifadedeki yağış türü aşağıdakilerden hangisidir?
5. Küresel İklim Değişikliği
Gezegenimizin atmosferi tıpkı bir sera gibi çalışır. Yeryüzüne ulaşan güneş ışınlarının neredeyse yarıya yakını yeryüzünden yansır. Atmosferimiz, sera gazı olarak da nitelendirilen karbondioksit, metan, su buharı, ozon, azot oksit vb. gazlar sayesinde yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarının bir kısmını tekrar yeryüzüne gönderir.

Sera gazları olmasaydı, yeryüzünün ortalama sıcaklığı -18°C civarında olurdu.
Sera gazlarının bu doğal etkisi “sera gazı etkisi” olarak adlandırılır. Fakat sera gazının bu doğal etkisinin insan eliyle arttırılması sonucu bu gazlar güneş ışınlarını normalden daha fazla bir ölçüde dünyada tutarak küresel ısınmaya ve küresel iklim değişikliklerine sebep olmaktadır.
Bilim insanlarının yapmış olduğu araştırmalar sonucunda son yıllarda atmosferdeki bazı gazların miktarında önemli değişiklikler olduğu gözlemlenmiştir. Bu gaz değişiminin temelinde metan (CH4 ) ve karbondioksit (CO2 ) gazları bulunmaktadır. Bu gazlara sera gazları adı verilir. Bu gazların atmosferdeki oranlarının artışı Güneş Işınlarının yeryüzünde daha fazla kalmasına sebep olmaktadır. Güneş ışınları yeryüzünde ne kadar fazla kalırsa yeryüzünün ısınması da o oranda artmaktadır. Bu da Küresel ısınmaya sebep olmaktadır.
Sera gazlarını Dünyamızı örten bir battaniye gibi düşünebilirsiniz. Battaniye normal kalınlığında içerideki sıcaklık normal seviyededir. Fakat sera gazlarının atmosferdeki oranı arttıkça battaniye kalınlaşır ve Dünyamız daha fazla ısınarak sıcaklık değerleri artış gösterir. Bu sıcaklık artışına Küresel Isınma adı verilir.
Sera Gazları Nelerdir?
Bilinmesi gereken en önemli sera gazları:
- Metan (CH4)
Karbondioksit (CO2) : Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre atmosferde bulunan ve miktarı giderek artan karbondioksitin en önemli sera gazlarındandır. - Su buharı
- Ozon

Sera Gazları Neden Artar?
- Sanayileşme ve fabrikalaşmanın artması: Daha çok fosil yakıt tüketimi ile karbondioksit salınımını arttırır.

- Dünya nüfusunun artması: Daha çok enerji ihtiyacı ve enerjinin genellikle fosil yakıtlar ile üretilmesi.

- Ormanlık alanların yok edilmesi: Doğanın oksijen kaynaklarını tüketerek atmosferdeki oksijen oranını düşürür.

- Yoğun kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların tüketilmesi.

Küresel İklim Değişikliği Nedir?
Sera gazlarının insani faktörler sonucu artması ile Dünya genelinde yaşanan küresel ısınma beraberinde gelen mevsimsel değişikliklere Küresel İklim Değişikliği denir.
Küresel iklim değişikliği şu şekilde gerçekleşir:
Sera Gazlarının fazla salınımı – Küresel ısınmaya yol açar – Küresel ısınma da Küresel İklim değişikliğine yol açar.
Sera Gazlarının artışı ile gerçekleşen Küresel Isınmanın yeryüzündeki kanıtları:
- Kutuplarda buzulların erimesi,
- Deniz seviyesindeki yükselmeler,
- Beklenmedik fırtınalar,
- Uzun süreli kuraklıklar,
- Birçok bitki ve hayvan türü neslinin azalması
yaşanan küresel ısınmanın kanıtı olarak görülmektedir.
Küresel İklim Değişikliğinin Sonuçları Nelerdir?
- Her yıl artan sıcaklıklar Kuraklık ve Çölleşmeyi beraberinde getirebilir.
- Türkiye daha sıcak ve kurak iklim kuşaklarının etkisinde kalabilir.
- İçme suyunun miktarı giderek azalacaktır.
- Bazı kara parçaları sular altında kalabilir.
- Tarımsal ürünler zamanla değişecektir.
- Kasırga ve fırtınalar daha sık ve aniden yaşanabilir.
Küresel İklim Değişikliğinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
- Yenilenemez (Fosil) Yakıtlar yerine Yenilenebilir Enerji kaynakları kullanmak. Petrol, Kömür, Doğal gaz gibi fosil yakıtlar yerine yenilenebilir Güneş, Rüzgar ve Su enerjisine yönelmek.
- Ormanlar başta olmak üzere biyolojik çeşitliliğin korunması için önlemler alınmalı.
- Şehirlerde toplu taşımacılığa geçilmeli ve bireysel araç kullanımının azaltılması.
- Küresel iklim değişikliğine karşı gerekli önlemlerin alınması için devletlerin uluslararası boyutta iş birliği yapması gerekmektedir. Bu işbirliğinin en önemlisi ülkelerin karbondioksit salınımını azaltması ve en aza indirmesidir.
Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirmek için doğru – yanlış soruları çözelim(bulduğunuz şık üzerine tıklayınız.):
Soru 1: Atmosferde CO2 (karbondioksit) miktarının aşırı artması küresel ısınmayı artırır.
Soru 2: Sera gazları yeryüzünden yansıyan ışınların bir kısmının geriye yansımasını sağlayarak Dünyamızın soğuk bir gezegen olmasını önlerler.
Soru 3: Küresel ısınma gece ve gündüz sıcaklıkları arasında fark oluşmasına sebep olur.
Soru 4: Dünya nüfusunun aşırı oranda artması küresel iklim değişikliklerine sebep olur.
Soru 5: Kutupların erimesi ve deniz seviyelerindeki yükselmeler küresel ısınmaya sebep olur.
Soru 6: Sera gazlarının aşırı oranda artması küresel ısınmaya, küresel ısınma da küresel iklim değişikliğine sebep olur.
Soru 7: Yenilenemez Enerji kaynakları yerine Yenilenebilir Enerji kaynakları kullanmak Küresel iklim değişikliğini önleyebilir.
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi sera gazlarından biri değildir?
Bu sorunun açıklaması: Oksijen bir sera gazı değildir.
Soru 2: Aşağıdakilerin hangisi Küresel İklim Değişikliğinin sonuçlarından değildir?
Bu sorunun açıklaması: Sera gazlarının aşırı oranda artması küresel iklim değişikliğine sebep olur. Bir sonuç değil sebeptir.
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi küresel ısınmaya sebep olan etkenlerden değildir?
Bu sorunun açıklaması: Rüzgar gülleri yenilenebilir enerji kaynaklarıdır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel ısınmaya etkisi yoktur.
Soru 4: Aşağıdaki ifadelerden hangisi iklimi temsil etmez?
Bu sorunun açıklaması: C şıkkı hava durumunu ifade eder. Geleceğe yönelik bir tahmindir.
Tebrikler konu anlatımını bitirdin. Şimdi çalışma kağıtları ve testleri çözmeye başlayabilirsin.
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Çalışma Kağıdı – 1
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Çalışma Kağıdı – 2
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Çalışma Kağıdı – 3
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Testi – Kolay Seviye (3 Test)
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Testi – Orta Seviye (4 Test)
8. Sınıf İklim ve Hava Hareketleri Testi – Zor Seviye (2 Test)
Bu ders notu çok uzunn yazmaya yetişemiyorum gereksiz bilgiler var aşırı saçma hiç beğenmedim.
Evet biraz ayrıntılı, özet konu anlatımı değil iyi çalışmalar